Snelle strategische coalitie noodzakelijk
Leiderschap in de vorm van een sterke coalitie en een strategische visie zijn, om de toekomstige ontwikkeling van Roosendaal en West Brabant, vitaal en duurzaam op te pakken.
Kansen zijn er volop. Mede omdat de klimaatverandering natte bouwvoeten zal brengen in een toch volle Randstad, zal de groei in wonen min of meer noodgedwongen plaatsvinden in periferie, onder andere in West Brabant. Een ontwikkeling waar deze regio ook veel baat bij heeft, gezien de trends van ontgroening en vergrijzing die in volle vaart op ons afkomen.
Dit vraagt wel om een samenhangende visie voor de lange termijn. Er ligt een fikse woningbouwopgave maar daarop inspelen kan alleen succesvol vanuit de samenhang. Niet alleen wonen, maar ook werken en recreëren spelen daar een belangrijke rol. Een vooral ook mobiliteit. Nu al vreest de NS om zonder ingrepen niet voldoende capaciteit te hebben voor de dagelijkse stroom aan reizigers tussen Brabant en Randstad. Goede infrastructurele oplossingen, in alle windrichtingen, zijn dan ook een absolute randvoorwaarde om niet met de ene oplossing het volgende probleem te veroorzaken. Maar ook klimaatverandering, stikstofproblematiek en verlies aan biodiversiteit zijn sterk met elkaar verweven. Als we koeien inwisselen tegen huizen en weilanden volbouwen met nieuwbouwwijken, bedrijven en zonnevelden, hebben we het stikstofprobleem en klimaatprobleem nog steeds niet opgelost en neemt de biodiversiteit nog verder af.
Het inzicht dat de tijd waarin gemeentes in hun eentje op zoek gingen naar hun ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden voorgoed voorbij is, is niet nieuw. De noodzaak om ecologie, economie, wonen, werken en infrastructuur in samenhang te organiseren is algemeen bekend. Maar daar komt nu een dimensie bij: een gezamenlijk gevoel van urgentie, dat we het niet langer op z’n beloop kunnen laten.
We moeten er tegenaan, zoals ook Bouwend Nederland aangeeft door aan de bel te trekken. Maar ook de wetenschap pleit voor een fundamentele herbezinning. Emeritus hoogleraar stedenbouwkundige Riek Bakker bijvoorbeeld pleit in een interview in de Volkskrant voor rigoureus andere keuzes voor de inrichting van Nederland: wel doorgaan met bouwen, maar niet meer in laaggelegen veenweidegebieden. De bodemdaling in deze gebieden zorgt namelijk voor steeds meer ellende: verzakkende woningen, verzakkende wegen, breuken in leidingen en zelfs verzilting. Een pleidooi voor de de noodzaak van een ‘mega-herinrichting’, van ons land waarbij landbouw zich concentreert op de goed begaanbare, hogere gebieden en de natte, lager gelegen gebieden natuur worden.
Het startpunt dat we nodig hebben, is een strategisch plan met een visie op Nederland waarin functiespreiding centraal staat. De randvoorwaarde is een goede infrastructuur waar je alle problemen aan kunt “hangen”. Die visie ga je uitwerken en illustreren aan de hand van projecten die hoge urgentie hebben zoals bijvoorbeeld de knelpunten met betrekking tot het goederenvervoer en personenvervoer, die schreeuwen om een innovatieve aanpak. Het bouwen van een dergelijke innovatieve infrastructuur voor mobiliteit, is essentieel voor economisch innovatie. Tegelijkertijd moeten we investeren in energietransitie en klimaattechnologie. Aan meerder knoppen tegelijk draaien dus.
De woningbouw ga je over heel Nederland bekijken, en niet per gemeente. De landbouw zal je vanuit een strategisch perspectief moeten regelen, zoals sanering en opkoop van gebieden. Om de disbalans tussen de Randstad en het platteland te verminderen, moet je investeringen in het openbaar vervoer rechtstreeks koppelen aan een nationaal woningbouwprogramma. Op regionaal niveau moeten we ondertussen investeren in een duurzame leefomgeving met aandacht voor investeringen in natuur, cultuur en recreatie.
De bestuurlijke decentralisatie is niet zomaar terug te draaien. Maar de grote uitdagingen van vandaag – klimaat, woningbouw, mobiliteit – vragen wel om een betere en intensievere samenwerking tussen de diverse overheden onderling en met marktpartijen. Een flexibele visie op Nederland, waarin uitwerkingen niet zijn vastgelegd , maar wel richting geven, als een kompas voor de toekomst en gericht op het oplossen van urgente problemen, is de basis voor die noodzakelijke samenwerking. Premier Rutte schoof onlangs aan bij Jinek om te praten over de gemeenteraadsverkiezingen, evenals andere landelijke kopstukken in het NPO Radio 1-debat. Zij doen zelf niet mee, maar het Rijk is hard nodig. Het moment is nu en het is aan de politiek – nationaal, provinciaal, regionaal, lokaal – die handschoen op te pakken, het voortouw te nemen en een kopgroep te vormen waarop de samenleving in al haar geledingen kan aanhaken.
